VDAP

Khái Niệm Cơ Bản về Quá Liều

Khái niệm cơ bản quá liều

Quá liều là gì?
Quá liều có nghĩa là hiện tượng trong cơ thể có quá nhiều một loại thuốc (hoặc nhiều loại thuốc) đối với sức chịu đựng của cơ thể. Có một số dấu hiệu và triệu chứng cho thấy hiện tượng quá liều, và những dấu hiệu và triệu chứng ấy khác nhau với những loại thuốc được sử dụng.

Quá liều với những thuốc giảm đau/an thần/ức chế thần kinh
Opioid, benzodiazepin và rượu là những thuốc ức chế thần kinh, có nghĩa là chúng làm hệ thống thần kinh trung ương chậm lại, bao gồm cả nhịp thở và nhịp tim. Quá nhiều bất kỳ một trong các chất trên hoặc kết hợp chung lại có thể gây tử vong hoặc gây tổn thương não vĩnh viễn.

Các chất Opiates có nguồn gốc từ thuốc phiện, và một số loại thuốc như fentanyl và methadone, là những chất ma túy tổng hợp được sản xuất mà không sử dụng thuốc phiện. Những chất khác, như oxycodone, trong đó có nguồn gốc thebaine, một trong những hợp chất trong thuốc phiện, được mô tả như bán tổng hợp.

Benzodiazepin được sử dụng để giảm lo âu, giúp ngủ và thư giãn cơ thể. Chúng bao gồm diazepam hoặc Valium, oxazepam hoặc Serepax, alprazolam hoặc Xanax và một số thuốc khác. Dùng liều cao hoặc kết hợp với rượu chúng có thể gây quá liều. Dùng các loại thuốc này nhiều hơn số lượng quy định có thể làm thở chậm đến mức nguy hiểm hoặc làm ngừng thở hoàn toàn. Pha trộn các loại thuốc này có thể cực kỳ nguy hiểm.

Sự quen thuốc/lờn thuốc đối với một loại thuốc có thể giảm đi một cách nhanh chóng và với nhiều lý do, chẳng hạn như đã ngưng sử dụng một thời gian (ví dụ: sau khi bị giam giữ hoặc đã thực hiện cắt cơn / phục hồi) hoặc cắt giảm.

Dấu hiệu quá liều vì những thuốc giảm đau (ví dụ như heroin, morphine, oxycodone, fentanyl, methadone) bao gồm:
• thở nông hoặc không thở gì cả
• ngáy hoặc tiếng oòng oọc (điều này có thể có nghĩa là đường hô hấp một phần bị nghẽn)
• Môi và đầu ngón tay xanh tái
• cánh tay và chân mềm nhão
• không phản ứng khi bị kích thích
• mất phương hướng
• bất tỉnh.
Nếu không thấy phản ứng gì, đừng cho rằng họ đang ngủ. Không phải tất cả các loại quá liều xảy ra một cách nhanh chóng và đôi khi nó có thể kéo dài nhiều giờ mới chết. Hành động trong những lúc này có thể cứu được  một mạng sống. Đó là cấp cứu: gọi xe cứu thương ngay lập tức nếu bạn lay động mà người ấy không phản ứng.

Ngộ độc rượu / quá liều
Nói chung thường người ta không tự động nghĩ đến rượu khi nghĩ về quá liều, nhưng rượu là một chất ức chế thần kinh và rất có thể gây quá liều. Ngộ độc rượu cấp tính hay say rượu, thường là kết quả của việc uống rượu quá độ, là một ví dụ.
Cơ thể chúng ta có thể hóa giải một ly tiêu chuẩn rượu bia trong một giờ. Nếu bạn uống nhiều trong thời gian ngắn số lượng rượu trong máu (nồng độ cồn trong máu, hoặc BAC) có thể trở thành rất nguy hiểm, có thể ngăn trở cơ thể của bạn hoạt động đúng cách. Trong trường hợp nặng, ngộ độc rượu có thể gây khó thở, ngừng tim hoặc làm bạn nghẹt thở khi nôn mửa.

Dấu hiệu của ngộ độc rượu đến mức độ quá liều bao gồm:
• mất phương hướng
• mất phối hợp
• nôn mửa
• co giật, động kinh
• thở không đều hay chậm (ít hơn tám hơi thở một phút)
• da xanh nhợt nhạt
• Nhiệt độ cơ thể thấp 
• sững sờ (là ý thức nhưng không phản hồi)
• bất tỉnh.

Quá liều chất kích thích
Có thể quá liều chất kích thích chẳng hạn như chất Speed và Ice. Quá liều thuốc kích thích làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ, động kinh hoặc đưa vào triệu chứng tâm thần.
Quá liều amphetamine khác với quá liều với opioid, và các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:
• đau ngực
• mất phương hướng / lẫn lộn
• nhức đầu dữ dội
• co giật
• Nhiệt độ cao (quá nóng, nhưng không đổ mồ hôi)
• khó thở
• kích động và hoang tưởng
• ảo giác
• bất tỉnh.

Sự hiểu biết về lờn thuốc và thời gian bán hủy
Khi một người sử dụng ma túy thường xuyên họ sẽ quen, lờn thuốc. Điều này nghĩa là họ cần phải sử dụng nhiều hơn để có được những tác dụng tương tự như trước. Tương tự như vậy, nếu một người không sử dụng thường xuyên - hoặc nếu họ đã không tìm được thuốc - sự quen, lờn thuốc của họ sẽ giảm xuống. Khi sử dụng lượng thông thường sau khi ngưng một thời gian, liều thuốc có thể là quá nhiều cho cơ thể và dẫn đến quá liều. Đây là lý do tại sao các tình huống có nguy cơ cao quá liều đối với người mới từ nhà tù ra, những người mới cắt cơn và đang tham dự chương trình phục hồi. Những người đang tham gia chương trình naltrexone cũng có thể bị nguy hiểm khi họ sử dụng ngay sau khi ngừng thuốc uống, hoặc bỏ qua một liều, hoặc khi tác dụng của thuốc naltrexone cấy trong da đã hết.

"Thời gian bán hủy" là thời gian cần cho một loại thuốc giảm xuống còn một nửa sức mạnh của liều ban đầu. Một số loại thuốc có thời gian bán hủy dài, ví dụ một số thuốc benzodiazepin. Nếu một người đã sử dụng ngày hôm qua, họ vẫn có thể có đủ trong cơ thể của họ ngày hôm nay để bị quá liều nếu họ sử dụng thêm. Diazepam (Valium) có thời gian bán hủy khoảng 24 giờ, vì vậy nếu bạn đã uống 20mg hôm qua bạn vẫn sẽ có khoảng 10mg diazepam hoạt động trong cơ thể của bạn ngày hôm nay. Nếu bạn sử dụng heroin hoặc morphine, bạn sẽ có nguy cơ quá liều vì bạn sử dụng opioid cộng thêm vào đó 10mg diazepam.

Sử dụng pha trộn nhiều loại thuốc
Sử dụng nhiều loại thuốc cùng một lúc sẽ làm cơ thể căng thẳng và có thể làm tăng cả tác dụng và rủi ro. Ví dụ, hầu hết quá liều liên quan đến heroin xảy ra là do việc uống thêm các thuốc an thần/ức chế thần kinh. Rượu và benzos như alprazolam (Xanax) và Temazepam (Temaze) là những thuốc ức chế thần kinh, nếu uống rượu và sử dụng các loại thuốc như heroin, oxycodone (OxyContin) hoặc morphine (MS Contin) sẽ làm tăng nguy cơ quá liều.

Phải làm gì nếu thấy ai đó đang bị quá liều:
• ở lại với họ và bảo đảm với họ tất cả mọi chuyện sẽ ổn
• nếu họ bất tỉnh, cố gắng làm họ phản ứng tỉnh dậy (ví dụ: gọi tên của họ).
• Nếu họ không có phản ứng, đặt họ ở vị trí phục hồi và gọi xe cứu thương.
• Bắt đầu cấp cứu. Nhân viên điều hành cấp cứu có thể cung cấp những hướng dẫn hô hấp nhân tạo.
• Để ý đến họ. Người ta có thể tỉnh hay bất tỉnh.
• Nếu các chất kích thích như amphetamine có liên quan, đương sự có thể cảm thấy nóng, lo lắng hoặc kích động. Cố gắng di chuyển họ đến một nơi mát và êm hơn. Hoặc cố gắng làm cho hiện trường yên tĩnh hơn.

Khi nào gọi xe cứu thương
Người ta thường không muốn gọi xe cứu thương vì sợ dính líu đến cảnh sát hay quan ngại về chi phí điện thoại. Cảnh sát sẽ chỉ có mặt nếu có người chết hoặc nếu được yêu cầu, ví dụ nếu các nhân viên xe cứu thương cảm thấy bị đe dọa. Đây là một vấn đề trên toàn thế giới.

Thêm vào vấn đề bất tỉnh, gọi giúp đỡ khẩn cấp khi một người nào đó:
• lên cơn động kinh
• nhức đầu dữ dội
• đau ngực
• khó thở
• cực kỳ hoang tưởng, kích động và / hoặc lẫn lộn.
Không cần phải có tất cả các dấu hiệu hoặc triệu chứng ở trên thì mới cho là dấu hiệu quá liều. Chỉ cần thấy có một vài dấu hiệu vẫn có thể có nghĩa là họ đang gặp rắc rối và cần sự giúp đỡ khẩn cấp.

Đừng bỏ qua tiếng oòng oọc và ngáy
Ngáy và tiếng oòng oọc có thể có nghĩa là một người đang khó thở.
Với việc sử dụng chất gây nghiện, đặc biệt là các chất làm chậm hệ thống thần kinh (ví dụ: các thuốc benzodiazepin, thuốc phiện, GHB), ngáy có thể cho thấy tắc nghẽn đường hô hấp nghiêm trọng.
Tiếng ồn tạo ra do sự giảm kích thước của đường hô hấp, và kết quả là giảm khối lượng không khí có thể di chuyển vào và ra khỏi phổi theo từng nhịp thở, và độ rung của các mô xung quanh đường thở vì người hôn mê phấn đấu để di chuyển không khí vào và ra khỏi phổi. Sự tắc nghẽn càng lớn, lượng không khí càng vào được ít hơn, và càng cần cố gắng nhiều hơn để đem không khí vào phổi. Sự tắc nghẽn xảy ra khi người đó không thể cử động đầu, cổ, thân thể để không khí di chuyển tốt hơn, và vì sự suy sụp của đường hô hấp do giảm hoạt động cơ bắp xung quanh đường thở bình thường - đây là bởi vì họ bất tỉnh, không phải vì họ đang ngủ.
Trong bối cảnh sử dụng chất gây nghiện, không nên xem ngáy là "bình thường". Đừng để người ta ngủ "nếu họ đang ngáy - điều này có thể là một dấu hiệu của tình trạng khẩn cấp đe dọa mạng sống - cố gắng đánh thức họ ngay lập tức.
Nếu họ tỉnh dậy thì sẽ hết ngáy. Nếu họ không tỉnh dậy, hãy gọi dịch vụ khẩn cấp và yêu cầu xe cứu thương. Thực hiện theo các hướng dẫn của các nhân viên điều hành (có thể bạn sẽ được yêu cầu để người ngáy ngủ sang một bên và mở miệng để tối đa hóa dòng chảy của không khí).

Thời gian bán hủy của Naloxone
Naloxone hoặc Narcan được sử dụng để hồi sinh những người quá liều thuốc phiện hoặc opioid. Bất cứ ai đã được hồi sinh bằng naloxone cần phải hiểu sự nguy hiểm của việc sử dụng thuốc nhiều hơn sau đó bởi vì họ có thể quá liều một lần thứ hai. Naloxone có thể thúc đẩy các triệu chứng vã thuốc mang lại một sự thôi thúc mạnh mẽ để sử dụng nhiều thuốc hơn. Vì naloxone có chu kỳ bán hủy là 1-1 giờ rưỡi, ít hơn rất nhiều so với heroin và morphine, sử dụng thêm thuốc phiện có thể bị quá liều thứ hai. Các loại thuốc như methadone, thuốc phiện và những loại thuốc tiêu hủy chậm như OxyContin và MS Contin, cung cấp thuốc trên 12 giờ hoặc nhiều hơn, vì vậy tác dụng của Naloxone sẽ tiêu hủy sớm nhanh trước các thuốc kia.

Tổn thương não vĩnh viễn và quá liều
Tổn thương não bị gây ra do thiếu dưỡng khí lên não, là một hệ quả của quá liều heroin. Những chấn thương não có thể gây hôn mê, co giật và chết não, trong trường hợp tồi tệ nhất. Những hậu quả lâu dài của tình trạng thiếu oxy phụ thuộc vào bao lâu não không được cung cấp đủ oxy. Về cơ bản, một người ngưng thở càng lâu, não càng bị thiệt hại nhiều hơn. Trong nhiều trường hợp quá liều thông tin như vậy là không rõ. Kết quả sức khỏe phụ thuộc vào sự thành công của các biện pháp kiểm soát thiệt hại, khu vực và phạm vi của mô não bị thiếu oxy và tốc độ mà oxy được phục hồi cho não.

Một chấn thương não có thể dẫn đến suy giảm nhẹ đến nghiêm trọng:
• chuyển động, sự cân bằng và phối hợp
• giác quan như thính giác hoặc thị giác
• nói và viết thông tin liên lạc
• suy nghĩ, tập trung và trí nhớ.
Trong trường hợp nặng, tổn thương não từ quá liều có thể gây tình trạng thực vật.

Tài liệu tham khảo:
http://www.overdoseday.com/facts-stats/overdose-basics/

• Trang sau >